Jou betroubare, lewende Christelike kernensiklopedie
BAÄL is ’n algemene begrip in die Semitiese tale* en beteken “heer/eienaar/meneer”. Baäl is ook ’n godsnaam, soos die Ugaritiese* (Kanaänitiese*) kultuur dit bevestig. Dáár was Baäl een van die belangrike gode in die Ugaritiese panteon, naas die ouer god, El. As godsnaam kom Baäl 90 keer in die Ou Testament* voor. Soms word daar… Lees Meer »
BAÄL-GANAN is die naam van twee persone in die Ou Testament*. ‑Die seun van Akbor, die sewende koning van Edom* (Gen 36:38). ‑’n Man uit Geder wat in beheer was van die olywe en wildevye gedurende Dawid* se regering (1 Kron 27:28).
BAÄNA is die naam van verskeie persone. ‑’n Seun van Agilud, ’n streekbestuurder tydens Salomo* se regering (1 Kon 4:12). ‑’n Seun van Gusai, nog ’n streekbestuurder (1 Kon 4:16). ‑Die pa van Sadok* wat gehelp het met die herstel van Jerusalem* se mure (Neh 3:4). ‑Die moordenaar van Saul* se seun, Is-Boset* (2 Sam… Lees Meer »
BABEL (Hebreeus*) of Babilon (Grieks*, van die Semitiese woord: babilu) verwys na die stad by die Eufraat* (Jes 13:19; 2 Kon 20:17; Jer 27:16-22), na die landsgebied (Galdeërland – Eseg 12:13; Jer 50:28, 35), na sy konings (bv 2 Kon 20:12), na sy landsburgers (2 Kon 17:24), na sy tempels (Esra 5:14) en na sy… Lees Meer »
BABEL, TORING VAN. Kyk by: Toring van Babel.
BABILON. Kyk by: Babel.
BABILONIESE BALLINGSKAP. Kyk by: Ballingskap2.
Babiloniese Ryk was geleë in die suide van Mesopotamië*, met Babel* as hoofstad. Alhoewel hierdie ryk belangrik was, was dit in die Ou Nabye Ooste nie so prominent soos die Assiriese Ryk* nie. Die gebied wat as Babilonië bekend staan, was vir die grootste deel van die bestaan van die Assiriese Ryk deel van daardie… Lees Meer »
BABILONIESE VLOEDVERHAAL. Kyk by: Gilgamesj-epos.
BACH, JOHANN SEBASTIAN (1685–1750). Vir baie musiekliefhebbers is Bach die grootste van alle komponiste. Só groot is sy invloed op die kerk* geag, dat hy onder baie (naas Matteus*, Markus*, Lukas* en Johannes*) as die “vyfde evangelis” bekend staan, wat ons, beter as enige ander komponis, help om die diepste betekenis van Jesus* se lewe,… Lees Meer »
BACK TO JERUSALEM-BEWEGING. Kyk by: Yun, Brother.
BAESA was die seun van Agija en die derde koning van die Noordryk, Israel*4. Hy het Nadab*, die seun van Jerobeam*, vermoor, hom as koning opgevolg en voortgegaan om die hele familie van Jerobeam uit te roei. Tydens sy regering van 24 jaar (906–883 vC) was daar gedurig grensoorloë tussen hom en Asa*, die koning… Lees Meer »
BAHA’I. Die Baha’i is ’n godsdiens wat ontwikkel is rondom die gedagte van eenheid en dat alle mense tot die welwese van die mensdom moet saamwerk. Die oorsprong is geleë in Iran in 1844 toe Mirza Ali Muhammed na homself as die Bab (die poort) begin verwys het. In 1862 het een van sy volgelinge,… Lees Meer »
BAKHITA, JOSEPHINE MARGARET FORTUNATA (1869–1947) is in Darfoer, in die huidige Soedan, gebore. Toe sy 6 jaar oud was, is sy ontvoer en as slavin verkoop. Die ontvoerders het haar Bakhita (Bevoorregte) genoem. In haar jeug is sy verskeie kere op die markte van El Obeid en Khartoem verkoop. Haar verskillende eienaars het haar hele… Lees Meer »
BALAK was die koning van Moab* wat die hulp van die waarsêer Bileam* ingeroep het om die Israeliete* te vervloek (Num 22-24). Tot Balak se groot frustrasie kon Bileam nie die Israeliete vervloek nie, maar hulle slegs seën (Num 23:23). Elders in die Ou Testament* dien Balak as ’n voorbeeld van vrugtelose pogings om die… Lees Meer »
BALLINGSKAP word as term dikwels in verband met die geskiedenis van die Ou Testament* gebruik. In die meeste gevalle verwys dit na die Babiloniese ballingskap, maar dit is noodsaaklik om rekening te hou met ander voorkomste van die verskynsel. “Ballingskap” verwys na die gebruik om mense uit hulle eie land uit weg te neem en… Lees Meer »
BALLOT, HEINRICH WILHELM (1766–1814) is in Iserlohn, Duitsland, gebore, maar bestudeer teologie in Leiden, Nederland. Hy is in 1790 georden en word deur die Vereenigde Oost-Indische Compagnie* (VOC) na Malakka in die Ooste gestuur. In 1797 kom hy in Tafelbaai aan en hy besluit om in die Kaap te bly, aangesien Europa in die greep… Lees Meer »
BALSEM. Kyk by: Plante in die Bybel.
BAM, BRIGALIA NTOMBEMHLOPE (HLOPE) (1942–) is opgelei in onderwys (Lovedale*, 1952), maatskaplike werk (Jan Hofmeyr-skool vir maatskaplike werk, 1957), kommunikasie en bestuur, en het ’n meestersgraad in kommunikasie aan die Universiteit van Chicago, VSA, verwerf. In haar stryd vir vroue wêreldwyd, dien sy as die Afrika-streeksekretaris en koördineerder van die vrouewerkersprogram van die International Food… Lees Meer »
BAM, GUSTAV (1928–1996) is in Nigerië gebore waar sy pa sendeling was. Hy is op Stellenbosch gelegitimeer, en was van 1955 af leraar van die NG Gemeente Kaapstad (Groote Kerk). Bam verwerf sy doktorsgraad en dien as hospitaalleraar vir die ringe van Kaapstad en Wynberg. Van 1970 af was hy leraar van die Cape Peninsula… Lees Meer »
BAN. Aanvanklik het die Hebreeuse* woord vir ban, gïrem, bloot “wy” beteken, maar algaande ontwikkel na dit wat verbode is, omdat dit óf vervloek* óf heilig* is. Dit geld mense en dinge of plekke. Dit word later veral as juridies-kultiese uitdrukking gebruik ter wille van God se saak en het sowel ’n kollektiewe (oorlog) as… Lees Meer »
BANDA, HASTINGS KAMUZU (circa 1898–1997) is in Malawi gebore en studeer in die VSA en Skotland. Hy is tot 1953 mediese dokter in Londen, en gaan praktiseer toe in Ghana. In 1958 keer hy terug na Njassaland (tans Malawi), waar hy in hegtenis geneem word ná opstande teen die stigting van die Federasie van Rhodesië… Lees Meer »
BANVLOEK. Die woord “banvloek” is veral in die 1933/1953-Afrikaanse Bybelvertaling* gebruik om die Hebreeuse* herem te vertaal. Die 1983-vertaling gebruik soms die woord “banoffer” (bv Deut 7:2; 13:15 of Jos 7:1). Dit verwys meestal na ’n gebruik dat sekere dinge in ’n oorlog aan die godheid gewy is. Dit het beteken dat alles vernietig is… Lees Meer »
BAPTISME is afgelei van ’n Griekse woord wat “doop” of “dompel” beteken. Baptiste is gekant teen die kinderdoop en staan die onderdompelingsdoop van volwassenes voor. Die oortuiging leef dat die kinderdoop medeverantwoordelik is vir die verval van die kerk* deurdat ieder en elk daardeur in kerklike geledere opgeneem word sonder dat seker gemaak (kan) word… Lees Meer »
BAPTIST CONVENTION OF SOUTH AFRICA het in 1927 tot stand gekom as ’n voortvloeisel van die sg South African Baptist Missionary Society wat swart kerke in Suid-Afrika gestig het. Die Baptist Convention is ook lid van die Baptist Union of Southern Africa*. Hulle hoofkantoor is in Yeoville in Johannesburg.
BAPTIST MISSION OF SOUTH AFRICA is ’n kleiner en seksionele sendinggroepering in die Baptiste-tradisie. Hulle het ongeveer 2 500 lidmate in Suid-Afrika (2015). Hulle hoofkantoor is in Durban-Noord. JW Hofmeyr
BAPTIST UNION OF SOUTH AFRICA, wat sedert 1877 bestaan, is die eerste omvattende amalgamasie van die losstaande Baptistiese groepe wat tot in daardie stadium in die Suid-Afrikaanse konteks bestaan het. Dit sou vanaf 1877 ’n invloedryke rol beide in Baptiste- maar ook in algemene kerklike kringe in Suid-Afrika speel. Een van die invloedryke figure in… Lees Meer »
BAR KOGBA-OPSTANDE. Bar kogba beteken (in Aramees*) “die seun van die ster” en kan teruggevoer word na Num 24:17 “… ’n ster sal uit Juda opgaan, ’n septer uit Israel verrys, wat Moab se uithoeke sal verbrysel en al die seuns van Set sal verpletter.” Hierdie teks word veral deur Jode* as ’n Messiaanse* profesie… Lees Meer »
BARABBAS. Tydens Jesus* se verhoor vra Pilatus* wie hy moet vrylaat, Jesus Barabbas of Jesus Christus* (Matt 27:16-17). Hoewel die gebruik om ’n gevangene tydens Paasfees* vry te laat, nie buite die Evangelies* bekend is nie, is daar geen rede om aan die historisiteit daarvan te twyfel nie. “Jesus” was ’n algemene naam in daardie… Lees Meer »
BARAK is die Israelitiese* militêre leier wat deur die profetes Debora* beveel is om teen Sisera*, die hoof van die Kanaänitiese koning, Jabin, se leër te baklei. Hy het geweier om te gaan as Debora hom nie sou vergesel nie. Bekend is die woorde van Debora dat die eer vir die oorwinning nie aan Barak… Lees Meer »
BARJONA. “Bar” (Kyk by: Bartolomeus) beteken in Aramees* “seun” (soos “ben” in Hebreeus*). “Barjona” (Matt 16:17) beteken dus “seun van Jona” (duif), wat ook assosiasies aan die profeet* Jona* na vore roep. Maar in Joh 1:42 en 21:15 word Simon* die “seun van Johannes” genoem. “Jona” kan in Matt 16:17 ’n verkorte vorm van “Johannes”*… Lees Meer »
BARMEN-VERKLARING bevat ses artikels oor die Christelike geloof wat deur die afgevaardigdes na ’n “Belydenis-sinode” van die Duitse Protestantse Kerk in die Duitse voorstad Barmen aanvaar is oor die destydse toestand in dié kerk. Dié sinode, op 29 en 30 Mei 1934, is onder andere deur Martin Niemöller* en Dietrich Bonhoeffer* georganiseer as teenvoeter vir… Lees Meer »
BARMHARTIGHEID is ’n intense gevoel van ontferming of meegevoel wat sigbaar word in die manier waarop teenoor iemand anders opgetree word. In die Ou Testament* is die woord “barmhartigheid” deel van ’n groep woorde wat gebruik word om mense se houding en optrede teenoor mekaar te beskryf. Dit word byvoorbeeld gebruik om ’n ma of… Lees Meer »
BARNABAS was ’n Leviet* van Siprus*. Sy eintlike naam was Josef*5 met as bynaam Barnabas (“seun van bemoediging”), waarskynlik omdat hy ’n toonbeeld van Christelike mededeelsaamheid was (Hand 4:36-37). Ná Saulus (Paulus*) se bekering, het Barnabas hom aan die ouderlinge* in Jerusalem voorgestel. Weens die groot getal nuwe gelowiges in Antiogië, het Jerusalem Barnabas op… Lees Meer »
BARNARD, ADRIAAN CORNELIS (ATTIE) (1927–) is op Vredefort gebore. Ná sy opleiding as predikant van die NG Kerk*, behaal hy in 1954 die DTh aan die Vrije Universiteit* van Amsterdam. Hy bedien die gemeentes Sonhoogte, Randfontein, Johannesburg, Durban-Noord en Arcadia. In Johannesburg is hy gevangeniskapelaan, stig “Selfmoord Anoniem”, en organiseer ’n omvattende evangeliesasieprogram. In Durban… Lees Meer »
BARNARD, BETTIE CELLIERS Kyk by: Celliers-Barnard, Bettie.
BARR, JAMES (1924–2006) studeer aan die universiteite van Edinburgh, Manchester en Oxford en spesialiseer in die Ou Testament*. Tot met sy aftrede in 1998 doseer hy in die Verenigde Koninkryk (Edinburg, Manchester en Oxford) en in die VSA (Princeton en Vanderbilt). Dertien boeke en talryke akademiese artikels het uit sy pen verskyn. Een van Barr… Lees Meer »
BARTH, KARL (1886–1968) is in Basel, Switserland, gebore, waar hy ook oorlede is. Sy pa was ook ’n teoloog, en sy oupa aan moederskant, ’n predikant. Alhoewel hy soms heftig met sy pa verskil het, erken Barth dat hy sy voorveronderstellings in die teologie* van sy pa gekry het. Sy teologiese studie begin in Bern… Lees Meer »
BARTOLOMEUS. Hy was die seun van Tolmai. Sy naam kom voor in die sg apostellyste as een van die twaalf. Opvallend is dat dit gekoppel word met dié van Filippus*. Op grond hiervan word daar gemeen dat hy dalk dieselfde persoon is wat bekend staan as Natanael*, uit Kana, en wat deur Filippus op ’n… Lees Meer »
BARTOLOMEUS-NAG of die Bartolomeus-nag-moorde het gedurende die vroeë ure van Sondag, 24 Augustus 1572, in Parys begin toe duisende lidmate van die Franse gereformeerde* kerke deur Katoliek*-gesindes oorval en doodgemaak is. Die groei van die gereformeerde Protestantisme* in Frankryk en die daarmee gepaardgaande godsdiensoorloë vorm die agtergrond waarteen dié berugte moorde gesien moet word. Teen… Lees Meer »
BARUG. Kyk by: Baruk3, en: Apokriewe boeke.
BARUK is in die Ou Testament* die naam van twee mense en van ’n apokriewe geskrif. ‑Vriend en sekretaris van Jeremia*. Hy skryf die eerste Jeremia-boekrol (Jer 36) en vestig hom saam met Jeremia in Egipte* (Jer 43). In Jer 32 is hy getuie van Jeremia se landkooptransaksie. Verskeie geleerdes dink dat hy die biograaf… Lees Meer »
BASAN is ’n vrugbare plato in die Transjordaanstreek, oos van die See van Galilea*. Basan is veral bekend vir sy beeste, hout en landbou (Amos 4:1-3. Jes 2:13, Eseg 27:6). Dit het deel uitgemaak van die stamgebied van die halwe Manasse-stam ná die nederlaag van Og*, die koning van Basan (Num 21:33-35, Jos 13:11). Een… Lees Meer »
BASILIUS DIE GROTE (circa 329–379) is saam met Atanasius* een van die leiers van die kerk in die 4de eeu. Hy was die “leier” van die sogenaamde drie Kappadosiërs – hy en sy vriend, Gregorius van Nazianus*, en sy broer Gregorius van Nyssa*. Hy was biskop* van Sesarea. In sy soeke na geestelike volwassenheid en… Lees Meer »
BASTILLE-DAG. Daar word algemeen aanvaar dat die Franse Rewolusie op 14 Julie 1789 begin het toe die gepeupel van Parys die Bastille, ’n Middeleeuse vesting wat as tronk vir politieke gevangenes gedien het, bestorm en ingeneem het. Dit het gevolg op koning Lodewyk XVI van Frankryk se byeenroeping van die State-Generaal of Franse parlement in… Lees Meer »
BAT. Kyk by: Mate, gewigte, geld.
BAT-SUA was ’n Kanaänitiese vrou van Juda*1, die seun van Jakob*, en ma van sy seuns Er*, Onan* en Sela*4 (1 Kron 2:3). GR Kotzé
BATSEBA was die vrou van Urija*. Koning Dawid* pleeg met haar owerspel terwyl haar man in een van die koning se oorloë veg. In 2 Sam 11 word vertel hoe Dawid vir Batseba afloer terwyl sy bad, en haar dan laat roep. Wanneer Batseba swanger raak, probeer Dawid om sy misstap toe te smeer. Dit… Lees Meer »
BAUDRILLARD, JEAN (1929–2007) is in Frankryk gebore, maar sy denkskaduwee val ver en wyd. Hy word beskryf as ’n “somber denker en sosioloog” wat veral die probleme van die eietydse verbruikersamelewing op die oog gehad het. In sy eerste fase (1968–1976) verken hy die Marxisme* krities as interpretasiemodel van die verbruikersamelewing. Volgens hom kan goedere… Lees Meer »
BAUR, FERDINAND CHRISTIAN (1792–1860), ’n pastorieseun, studeer vanaf 1809 teologie* in Tübingen en dien van 1814–1826 as pastor. Van 1826–1860 doseer hy kerkgeskiedenis* en dogmatiek* in Tübingen waar die sg “Tübingen-skool” om hom ontstaan. Sy sterkpunt is sy vermoë om groter verbande raak te sien en hy sien die Nuwe Testament* as deel van die… Lees Meer »
BAVINCK, HERMAN (1854–1921), was, naas sy tyd- en geesgenoot Abraham Kuyper*, die invloedrykste dogmatikus (Kyk by: Dogmatiek) in die kringe van die Calvinistiese* réveil* in Nederland rondom die oorgang van die 19de na die 20ste eeu. Hoewel hy uit die behoudende afgeskeide Gereformeerde Kerken gekom het, het hy sy studie onder die moderne teoloog JH… Lees Meer »
BAVINCK, JOHAN HERMAN (1895–1964) is in Rotterdam gebore, die seun van ’n predikant van die Gereformeerde Kerken in Nederland. Strakke ortodoksie* is in die Bavincks se geval getemper met ’n evangeliese ingesteldheid (Kyk by: Spiritualiteitsmodelle: Evangeliese spiritualiteit). In 1919 word die jong Bavinck beroep na Medan in Sumatra, Indonesië, en in 1929 word hy sendeling*… Lees Meer »
BAX, DOUGLAS (1934–) se betrokkenheid by die Presbiteriaanse Kerk* en die Engelssprekende kerke in Suid-Afrika strek oor ’n lang periode. Hy was moderator* van die sinode* van die Presbiteriaanse Kerk in Suidelike Afrika, en het namens sy kerk sterk kritiese standpunte teen apartheid* ingeneem. Die eerste belangrike debatte oor gewetensbesware teen militêre diens is in… Lees Meer »
BEALJA was een van die mans wat in Siklag* by Dawid* aangesluit het toe hy deur Saul* verban is. Hierdie mans kon ewe goed met hulle regter- as met hulle linkerhand ’n boog of slingervel hanteer (1 Kron 12:5).
BECKET, THOMAS (1117/8–1170) is in Londen gebore en bestudeer kerkreg* in Frankryk en Engeland. Hy word nooit ’n groot akademikus nie, maar maak gou opgang in kerklike en politieke kringe. Hy is nog in sy dertigs toe Teobaldus, die aartsbiskop van Kantelberg (Canterbury), hom in 1154 tot aartsdiaken (Kyk by: Diaken2) van Kantelberg orden. Die… Lees Meer »
(Latyn: Verbi Divini Minister – VDM). Dit is ’n waagstuk om predikant* te word, want daar is soveel eise wat gestel word. Om net ’n paar te noem: kommunikasie- en luistervaardighede, emosionele intelligensie, duldsaamheid, integriteit, vriendelikheid. En dan is ’n predikant ook by uitstek ’n bedienaar van God se Woord (Kyk by: Woord van God)…. Lees Meer »
BEDIENING verwys in die enger en meer tradisionele sin van die woord na die werk van die predikant*, priester*2 of pastor. Wat hierdie werk presies behels, word in elke geval deur die bepaalde kerklike tradisie voorgeskryf. In Protestants*-gereformeerde* kringe is so ’n persoon primêr ’n bedienaar van die Woord (Kyk by: Woord van God) en… Lees Meer »
BEELD VAN DIE BEL EN DIE DRAAK, DIE. Kyk by: Apokriewe boeke.
BEELD VAN GOD (1). Die mens* is na “die beeld van God” geskep. So sê God self in Gen 1:26. Daarmee word die uniekheid van die mens aangedui as die kroon van die skepping, God se verteenwoordiger, in onderskeiding van alle ander skepsels. Die beeldskap dui ook op die unieke verhouding waarin die mens tot… Lees Meer »
BEËLJADA is een van die dertien seuns van Dawid* wat in Jerusalem* gebore is (1 Kron 14:7). Elders in die Ou Testament* (2 Sam 5:16; 1 Kron 3:8 en deurgaans in die 1983-vertaling) word sy naam gegee as Eljada (“God ken/weet”). Die naamsverandering dui waarskynlik op pogings om sekere name te suiwer van verwysing na… Lees Meer »
BEËLSEBUL. Kyk by: Satan.
BEER-LAGAI-ROÏ beteken “fontein van die Lewende Een wat my sien”. Die naam is gegee aan ’n waterfontein in die Negev-woestyn tussen Kades en Bered, langs die pad na Sur toe (Gen 16:7-14), wat die toneel was waar die Engel*2 van die Here aan Hagar verskyn het, en waar Isak sommige kere gebly het (Gen 16:7-8;… Lees Meer »
BEËRI is die naam van twee persone in die Ou Testament*. ‑’n Hetiet*, die pa van Esau* se vrou, Jehudit (Gen 26:34). ‑Die pa van die profeet Hosea* (Hos 1:1).
BEESTE. Kyk by: Diere van die Bybel.
BEGIN VAN MENSLIKE LEWE. Kyk by: Lewe, begin van menslike.
BEGINSELS. Geen wetenskaplike denke begin met niks nie. Alle wetenskaplikes het ’n bepaalde (weldeurdagte of ondeurdagte) uitgangspunt of lewens- en wêreldbeskouing van waaruit hulle redeneer en wat gevolglik hulle kenteorie, metodologie en doelstellings (mede-)bepaal. Daar bestaan geen beginsellose mens nie, ook ’n nié-beginsel is ’n beginsel. Beginsels kan nie wetenskaplik bewys word nie, maar word… Lees Meer »
BEGRAFNIS. Die Engelse woord “funeral” is van die Latynse woord funus afgelei. Dit dui op daardie ritueel wat erkenning gee aan die afsterwe van ’n persoon en wat verband hou met ’n godsdienstige handeling van teraardebestelling, tewaterlating of verassing* waar finaal afskeid geneem word. Begrafnisrituele – vanaf die waak by die afgestorwene, die begrafnisdiens tot… Lees Meer »
BEGRAFNISBORDE. Kyk by: Rouborde.
BEHAVIORISME is ’n metode of beweging van empiriese sielkundige navorsing wat sielkunde* beperk tot die studie van objektief waarneembare, verkieslik meetbare, gedrag. Hiervan word alle verwysing na die gees of die bewussyn uitgesluit en die verbande tussen omgewingstimuli en die gedragsresponse daarop word ondersoek. Hiermee word probeer om te bepaal hoe indiwidue by die omgewing… Lees Meer »
BEJAARDESORG. Die Bybel* plaas ’n hoë premie op ouderdom. Ouderdom word in die Bybel as ’n seën van die Here* gesien en ouer persone as ’n bron van wysheid en insig. Die Christelike kerke* het deur die eeue besondere moeite gedoen om toe te sien dat hulle oues van dae versorg word. Aanvanklik was die… Lees Meer »
BEKERING, saam met geloof*, word gewoonlik gesien as die mens se antwoord op God se roeping* en die wedergeboorte*. Bekering mag egter nie bloot as mensewerk beskou word nie: dit is God wat ons tot bekering bring (Klaagl 5:21; Hand 5:31). Maar God doen dit op so ’n manier dat ons verantwoordelikheid daarby ingeskakel word… Lees Meer »
BELHAR-BELYDENIS. Kyk by: Belydenis van Belhar.
BELLARMINUS, ROBERT FRANCIS ROMULUS (1542–1621) is vier jaar vóór die afsterwe van Martin Luther* gebore. Hy sou bekend word as ’n apologeet vir die Katolieke Kerk* teen die Protestantse* Hervormers. In 1560 tree Bellarminus, ’n Italianer van geboorte, toe tot die Orde (Kyk by: Ordes) van die Jesuïete*, en hy word die eerste Jesuïtiese professor… Lees Meer »
BELOFTE. In die Bybel* vind beloftes onderling tussen mense plaas, maar veral tussen God en mense. God se beloftes (2 Pet 1:4) neem dikwels die vorm van ’n verbond* aan. Daar is die oerbelofte (Kyk by: Moederbelofte, Gen 3:15), die belofte aan Noag* (Gen 8:21–9:17), aan Abraham* (Gen 12:2-7; Deut 1:8, 11; 6:3), aan Dawid*… Lees Meer »
Belsasar was volgens Dan 5 die laaste regeerder van Babel*, wat gedood is toe Kores* die stad in 539 vC ingeneem het. Hy was die seun van Nabonidus*, die laaste koning van Babel. Nabonidus het hom as regeerder in Babel benoem terwyl hy met veldtogte in Arabië* besig was. Belsasar was die regeerder wat die… Lees Meer »
BELYDENDE KRING. “Die Broederkring”, soos die Belydende Kring aanvanklik geheet het, was ’n nie-rassige beweging wat in 1977 deur predikante uit die drie swart NG Kerke – die NG Sendingkerk*, die NG Kerk in Afrika* en die Reformed Church in Africa* – in die lewe geroep is. Daar was minstens vier hoofredes vir die stigting… Lees Meer »
BELYDENIS kan enersyds die erkenning van sonde* en skuld* wees, en andersyds die erkenning van geloofswaarhede*. Dit kan ’n erkenning teenoor God wees, en dit kan ook ’n erkenning of getuienis voor medemense wees. Skuldbelydenis of sondebelydenis is ’n eerste tree na die herstel van gebroke verhoudings. Dit is ’n teken van berou en van die… Lees Meer »
BELYDENIS VAN BELHAR het in September 1982 as konsepbelydenis beslag gekry tydens die sinode* van die NG Sendingkerk* (NGSK). By die sinode van 1986 is dié belydenis as volwaardige belydenisskrif van die NGSK aanvaar en later ook van die Verenigende Gereformeerde Kerk* in Suider-Afrika (VGKSA). Die belydenis is vernoem na die plek waar dit ontstaan… Lees Meer »
BELYDENIS VAN NISEA. Die agtergrond van hierdie ekumeniese* belydenis is die stryd teen die dwaalleer* van Arius* oor die Persoon van Christus* en daarmee saam die verhouding tussen die Vader* en die Seun*. Arius (256–336) het ’n radikale subordinasionisme* (ondergeskiktheid van Christus aan God die Vader) en monoteïsme* (een-godheid) geleer. Wanneer hy van “God” praat,… Lees Meer »
BELYDENISFUNDAMENTALISME. Kyk by: Fundamentalisme.
BELYDENISSKRIFTE. Kyk by: Belydenis, asook die spesifieke belydenisskrifte.
BEN SIRAG. Kyk by: Wysheid van Jesus Sirag, Die.
BEN-ABINADAB was streekbestuurder in die berggebied van Dor*, een van die twaalf streke wat elk vir ’n maand lank verantwoordelik was vir die onderhoud van Salomo* se koninklike hof (1 Kon 4:7). Hy was getroud met Salomo se dogter, Tafat.
BEN-GUR (op grond van die 1933/53-Afrikaanse Vertaling meer bekend as Ben-Hur) was die streekbestuurder in die Efraimsberge, een van die twaalf streke wat elk vir ’n maand lank verantwoordelik was vir die onderhoud van Salomo* se koninklike hof (1 Kon 4:8).
BEN-HADAD is die naam van twee of drie regeerders van die Aramese* koninkryk. Dit blyk ’n algemene benaming vir die konings van Sirië* te wees (Amos 1:4; Jer 49:27). ‑Die eerste Ben-Hadad word genoem “seun van Tabrimmon, seun van Gesjon, koning van Aram” (1 Kon 15:18). ‑Die tweede Ben-Hadad het volgens 1 Kon 20 Samaria beleër… Lees Meer »
BENAJA beteken “Jahwe* het gebou”. Daar is verskeie persone in die Ou Testament* met dié naam. ‑Die seun van Jojada*1 van Kabseël (2 Sam 23:22). ‑Benaja uit Piraton was een van die dertig helde van Dawid* (2 Sam 23:30). ‑’n Leier uit die huis van Simeon (1 Kron 4:36). ‑’n Leviet* wat as sanger aangestel… Lees Meer »
BENEDIKTUS VAN NURSIA (480–547) is naby Perugia in Nursia (tans Norcia) in Italië gebore. Sy ouers het waarskynlik tot die adel behoort en hy het met sy studie in Rome* begin in die tyd van die ondergang van Rome. Die wêreldse inslag van Rome het Benediktus teleurgestel en hy het na Affile vertrek om in… Lees Meer »
BENEDIKTUS VIII. Kyk by: Filioque-stryd.https://ecke.co.za/2016/02/28/benediktus-viii%ef%bb%bf/
BENEDIKTUS XVI (1927–). Josef Ratzinger is op 16 April 1927 in Markl-am-Inn in Duitsland gebore. Heel aan die einde van die Tweede Wêreldoorlog* is hy opgeroep as dienspligtige in ’n lugafweer-leëreenheid, maar het nooit tot die geveg toegetree nie. In 1951 is hy tot priester*2 gewy en het in 1953 in die teologie* gepromoveer, wat… Lees Meer »
BENEDIKTYNSE ORDE. Kyk by: Benediktus van Nursia.
BENJAMIN beteken “seun van die regterhand”. Verskeie persone met hierdie naam word in die Ou Testament* vermeld. ‑Die jongste van Jakob* se seuns wat in Palestina* gebore is. Die stam, sy nageslag, is na hom vernoem. Volgens tradisie het sy ma, Ragel*, kort nadat sy aan hom geboorte gegee het, gesterf (Gen 35:16-20). Sy het… Lees Meer »
BENZ, ERNST WILHELM (1907–1978) kan in baie opsigte as die moderne Europese vader van ekumeniese* kerkgeskiedbeoefening en kerkgeskiedskrywing (Kyk by: Kerkgeskiedenis) beskou word. Sy publikasie, Kirchengeschichte in Oekumenischer Sicht, wat in 1961 verskyn het, het die weg berei vir hierdie nuwe benadering waaraan daar ’n groot behoefte was. Tot in daardie stadium is kerkgeskiedskrywing dikwels… Lees Meer »
BEPROEWING. Kyk by: Versoeking.
BERE. Kyk by: Diere van die Bybel.
BEREKJA. Verskeie persone in die Ou Testament* dra hierdie naam. ‑Die vyfde seun van Serubbabel*, een van Dawid* se na-eksiliese nasate (1 Kron 3:20). ‑Die pa van die Levitiese* musikant, Asaf* (1 Kron 6:39). ‑Die seun van Asa*, een van die eerste mense wat uit die ballingskap* teruggekeer het (1 Kron 9:16). ‑’n Poortwagter by… Lees Meer »
BERG VAN GOD/DIE HERE. Kyk by: Sinai2.
BERG VAN VERHEERLIKING. Kyk by: Hermon.
BERGPREDIKASIE. Kyk by: Bergrede.
BERGREDE. In Matt 5–7 verduidelik Jesus* aan sy volgelinge die andersoortige lewenstyl wat in sy koninkryk* geld. Matteus* wou dit by sy Joodse lesers tuisbring dat Jesus se openbaring die status van Moses* se ontvangs van die Tien Gebooie* by die Sinai*2 het. Dit begin met die seënspreuke, wat ’n verrassende ommekeer aankondig oor waar… Lees Meer »
BERILSTEEN. Kyk by: Juwele en edelstene.
BERKHOF, HENDRIKUS (1914–1995) was een van die bekendste Nederlandse teoloë en ekumeniese* figure van die 20ste eeu. Ná sy aanvanklike teologiese opleiding aan die Stedelike Universiteit van Amsterdam en in Leiden, studeer hy vanaf 1937 teologie in Berlyn. As gevolg van sy kritiek op die nasionaal-sosialisme*, moes hy Duitsland spoedig verlaat. Sy denke is in… Lees Meer »
BERKOUWER, GERRIT CORNELIS (1903–1996) het homself onderskei as een van die leidende gereformeerde* dogmatici van die 20ste eeu. In 1932 promoveer hy aan die Vrije Universiteit* van Amsterdam onder prof Valentijn Hepp met ’n proefskrif oor Geloof en openbaring in de nieuwere Duitse theologie. Hy dien as predikant* in die Gereformeerde Kerken in Oudehorne en… Lees Meer »
BERNADETTE. Kyk by: Soubirous, St Bernadette.
BERNARDUS VAN CLAIRVAUX (1090–1153) is in Fontaines, Frankryk, gebore in ’n adellike familie. Vroeg in sy lewe tree hy toe tot die Cistersiese klooster* van Citeaux. Hy was skaars 25 jaar oud toe hy gevra is om die klooster van Clairvaux op die been te bring – ’n klooster wat hy as ab* gou tot… Lees Meer »
BERNICE (28–79 nC) is die dogter van koning Herodes*2 Agrippa I, en die oudste suster van Mariamne, Drusilla* en Herodes*3 Agrippa II. Sy was bekend vir haar skoonheid en trou verskeie kere, onder andere met haar oom, Herodes van Chalkis, na wie se dood sy op twintigjarige leeftyd weduwee word. Sy gaan bly toe by… Lees Meer »
BEROU. In die Ou Testament* lees ons dikwels dat God berou gehad het, bv in Gen 6:6. Dit is ’n menslike stelwyse wat die Bybel*skrywers gebruik het om oor God te praat. Ware menslike berou is veel meer as net om spyt te wees, alhoewel dieselfde Griekse* woord in die Nuwe Testament vir beide gebruik… Lees Meer »
BERRANGÉ, JAN CHRISTOFFEL (1769–1827) het tydens sy teologiese studie ’n Latynse bundel poësie gepubliseer. Hy was hierna in verskeie Nederlandse gemeentes werksaam voordat hy in 1815 na die Kaap teruggekeer het. Ná sowat ’n jaar in die Swellendam-gemeente is Berrangé in 1817 in die gemeente Kaapstad bevestig. Hy was terselfdertyd van 1819 af prinsipaal van… Lees Meer »
BERSEBA beteken “die fontein van sewe”. Die naam is die eerste keer aan die plek gegee omdat Abraham* en Abimelek*1, koning van Gerar, daar ’n eed van wederkerige getrouheid gesweer het (Gen 21:31). In die ritueel wat hiermee gepaard gegaan het, het Abraham sewe skaaplammers aan Abimelek gegee (Gen 21:28-30). Die dorp is later aan… Lees Meer »
BESEËL. Kyk by: Verseël.
BESIGHEIDSETIEK is ’n onderafdeling van toegepaste etiek* wat – in antwoord op ’n lang reeks internasionale korporatiewe skandale – fokus op die herkenning, ontleding en praktiese hantering van etiese probleme in die sakewêreld. Waar dit in die verlede nog moontlik was om onder die invloed van die neo-klassieke ekonomiese teorie van bv Milton Friedman te… Lees Meer »
BESNYDENIS. Vorms van besnydenis het lank vóór Abraham* in verskillende kulture voorgekom, maar nie by Israel* se bure nie; veral die Filistyne* word as “onbesnedenes” beskryf. Vir Israel is besnydenis as teken van die verbond* in Gen 17 ingestel. Alle mans, ook nie-Abraham-afstammelinge wat as volwassenes deel van die verbondsvolk word, is besny, en daarna… Lees Meer »
BESONDERE OPENBARING. Gereformeerdes* aanvaar dat God Homself aan die een kant deur sy werke in die wêreld openbaar – dit is sy algemene openbaring* – en aan die ander kant deur sy Woord* – dit is sy besondere openbaring. Op grond van die algemene openbaring sal niemand hom-/haarself kan verontskuldig vir sy of haar ongeloof… Lees Meer »
BESPRINKELING. Daar is twee maniere waarop Christene die doop* bedien: deur besprinkeling en deur onderdompeling*. Terwyl die woord “onderdompeling” nie in die Bybel* voorkom nie, kom besprinkeling wel twee keer voor in verbande wat waarskynlik na die doop verwys (1 Pet 1:2; Heb 10:22 – Grieks* en 1933/1953-Afrikaanse Vertaling). Besprinkeling was die bekende reinigingsmetode van… Lees Meer »
BESTIALITEIT is die seksdaad tussen ’n mens en ’n dier. Dit word oor die algemeen sterk afgewys op grond van die afwesigheid van ’n persoonlike verhouding van wedersydse liefde en trou tussen die deelnemers aan die seksdaad en die daarmee verbandhoudende ontoereikendheid van ’n dier as seksmaat vir ’n mens. Die Ou-Testamentiese* verbod op bestialiteit… Lees Meer »
BET-EL beteken “huis/tempel (bêt) van God (el)”. In die Ou Testament* verwys dit na ’n pleknaam (geografiese aanduiding) en moontlik ook na die naam van ’n godheid (Jer 48:13). Dit is ook bekend dat daar in die Aramese* nedersetting van Elefantine in Egipte* (5–4de eeu vC) ’n god met die naam “Bet-El” aanbid is. Bet-El… Lees Meer »
BET-SAN is ’n stad geleë by die sameloop van die Jisreël*- en Jordaan*-vallei. Die talryke fonteine en putte kombineer met die intense somerhitte en ryk grond om ’n subtropiese karakter aan die stad te gee. Dit is ideaal vir menslike bewoning. Die stad vorm deel van die stamgebied van Manasse* (Jos 17:11). Die Kanaäniete* wat… Lees Meer »
BET-SEMES. Verskillende plekke dra hierdie naam. ‑Die stad in die stamgebied van Dan*, Ir-Semes (Jos 19:41). Die ark*2 van die verbond* het in Bet-Semes geland nadat die Filistyne* dit teruggestuur het na Israel* toe (1 Sam 6:12-15). ‑’n Dorp naby die grens tussen Naftali* en Issaskar* (Jos 19:22). ‑’n Dorp in die stamgebied van Naftali… Lees Meer »
BETANIË. Sommige gee die betekenis van Betanië aan as “plek van rye dadels”, ander as “huis van ellende”. Daar is twee plekke met hierdie naam: ‑Die meer bekende Betanië is so ongeveer 3-4 km oos van Jerusalem* geleë. Jesus* het blykbaar dikwels hier twee huise besoek: 1. dié van Simon*5, die melaatse, waar Jesus deur… Lees Meer »
BETLEHEM beteken “huis van brood”. Betlehem is ’n stad wat geleë is op die rand van die woestyn van Juda, 8 km suid van Jerusalem*, 760 m bo seevlak. Salma, Kaleb* se pa, word beskou as die “vader van Betlehem” (1 Kron 2:51). Samuel* is na Betlehem gestuur om Dawid*, seun van Isai, in die… Lees Meer »
BETROUBAARHEID VAN DIE BYBEL is as begrip een van die boustene van die gereformeerde* Skrifbeskouing*, maar word dikwels verkeerd verstaan. Mense dink verkeerdelik dit impliseer dat alles wat in die Bybel* staan, histories korrek en “betroubaar” is. Dit is egter eerder die verkondiging of die boodskap van die Bybel, of dan die eintlike punt van… Lees Meer »
BETUEL is die naam van ’n plek en ’n persoon: ‑Dit is een van die dorpe waar die seuns van Simeon* en hulle nageslagte gewoon het totdat Dawid* koning geword het (1 Kron 4:30-31). ‑Dit is die seun van Nahor*, die broer van Abraham* (Gen 22:22-23). Hy was die pa van Laban* en Rebekka*. Gen… Lees Meer »
BEUEL. Kyk by: Musiekinstrumente.
BEUKES, DAVID PETRUS MATTHYS (DAWIE) (1915–1981) is in die distrik Winburg gebore, behaal sy BA in Bloemfontein en ontvang sy teologiese opleiding op Stellenbosch. Hy blink uit as studenteleier. In Pretoria-Wes begin hy in 1940 sy bediening as hulpprediker. Daarna volg die NG gemeentes* Molteno, Cradock, Cradock-Oos, Linden en Lindenpark. Hy het as moderator* van… Lees Meer »
BEUKES, GERHARDUS JOHANNES (GERHARD) (1913–1998) het as dramaturg in die 1940’s en 1950’s groot populariteit met sy komedies, historiese stukke en Bybelse spele geniet. Van sy eenbedrywe in Laat die kerse brand! en ander eenbedrywe (1945) en Kerse teen die wind (1950) toon meermale ’n goeie begrip van situasiekomiek. Jesus van Nasaret: ’n Dramasiklus oor… Lees Meer »
BEVRYDINGSTEOLOGIE het in 1968 beslag gekry by die konferensie van Katolieke* biskoppe in Medellin, Colombia. Hierdie benadering wil teologie* beoefen uit die perspektief van die armes en in solidariteit met die stryd van armes, noodlydendes en verontregtes. Dit verkondig God se partydigheid vir die arme en veronregte. In veral sy vroeëre fases is die metodiek… Lees Meer »
BEZA, THEODORUS (1519–1605). Afkomstig uit Boergondië, studeer hy regte te Orleans met die oog op ’n kerklike loopbaan, maar rig hom in humanistiese gees veral op die klassieke tale. In 1548 sweer hy die Katolieke* geloof af en word daarna hoogleraar in Grieks* te Lausanne. In 1554 verdedig hy die verbranding van Servet*. Met die… Lees Meer »
BHENGU, NICHOLAS BHEKINKOSI HEPWORTH (1890–1985) was gedurende die vorige eeu een van die invloedryke swart kerkleiers in Suid-Afrika wat diep spore in ons land én in die buiteland getrap het. Hy was ’n leiersfiguur in die Assemblies of God*. In die 1950’s het Bhengu ’n baie effektiewe organisasie, The Back to God Crusade, op die… Lees Meer »
Bi-polêre persOonlikheid. Dit is meer korrek om van bi-polêre versteurings, met ’n spesifieke verwysing na gemoedsteurings, te praat. Die kliniese beeld is verwant aan depressiewe gemoedsteurings. Die polariteite verteenwoordig skommelings in die gemoed wat wissel tussen euforie (die opwinding van tussen die wolke te wees) en diep neerslagtigheid (die put-ervaring van hulpeloosheid en magteloosheid; die… Lees Meer »
BIBLISISME. ’n Letterlike en direkte toepassing van die Bybel, sonder inagneming van die konteks waarin die betrokke Skrifgedeelte ontstaan het, staan bekend as biblisisme. Selfs die basiese gereformeerde* stelreël vir Skrifuitleg, naamlik dat die Skrif sy eie verklaarder is – dat moeiliker Skrifgedeeltes in die lig van ander Skrifgedeeltes wat oor dieselfde saak handel, verklaar… Lees Meer »
BID (GEBED). Offerande* en gebed was in die Bybelse tye onlosmaaklik aan mekaar verbonde. Die Israeliete* het daagliks op gereelde tye gebid – soggens, smiddae, saans. Gebed is om te vra, te soek (Dan 2:23; 6:11). Die aanroep van die Naam* van die Here* in gebed word die eerste keer in Gen 4:26 vermeld. Die… Lees Meer »
BIDUUR veronderstel ’n vasgestelde tyd wat deur gelowiges saam in gebed deurgebring word. So ’n gebedstyd kan in die gemeente*, selgroep of kleingroep op ’n meer of minder formele manier gehou word. In die Ou* en Nuwe* Testament word slegs na gebed, bede, bid, vra, versoek ens verwys en nie na vasgestelde, gereelde gemeentelike bidure… Lees Meer »
BIEG is die woord in die volksmond vir wat amptelik bekend staan as “die sakrament* van boetvaardigheid” of die “sakrament van versoening” in die Katolieke Kerk* en die Ortodokse Kerk, waar dit beskou word as een van sewe sakramente. Dit word ook deur sommige Anglikane* erken. Gedurende sy lewe op aarde, het Jesus* self sondes*… Lees Meer »
BIKO, STEPHEN BANTU (STEVE) (1946–1977) was ’n prominente aktivis teen apartheid*, veral bekend vir sy rol in die Swartbewussynsbeweging en sy dood in aanhouding ná langdurige marteling. Biko het medies gestudeer aan die Universiteit van Natal, waar hy eers by die National Union of South African Students (Nusas), en later by die South African Students’… Lees Meer »
BILDAD die Suagiet was een van Job* se drie vriende wat gekom het om hom te troos (2:11). Die tema van sy eerste toespraak is vergeldende geregtigheid* (Job 8). Sy tweede toespraak (Job 18) is veroordelend van aard, en met die veel korter derde toespraak wys hy daarop dat niemand regverdig voor God kan wees… Lees Meer »
BILEAM. Die naam Bileam kom 50 keer voor in Num 22–24, waar dié nie-Israelitiese profeet* meestal positief uitgebeeld word. Hierdie verhaal illustreer iets van Israel* se geloof dat onder die beskerming van Jahwe* geen menslike vloek of magie gevrees hoef te word nie. Hierdie verhaal is veral bekend vanweë die pratende donkie wat daarin voorkom…. Lees Meer »
BILHA was die slavin wat Ragel* vir Jakob* as vrou gegee het, aangesien sy self gesukkel het om swanger te raak. Bilha is die ma van Dan* en Naftali* wat die voorvaders van twee van die stamme van Israel* sou word. Ons lees verder in Gen 35:22 hoe Jakob se oudste seun, Ruben*, as deel… Lees Meer »
BINDING verwys na die sg binding deur die Bose*. Dit spruit uit die geloof deur sommige dat die Bose die mag het om mense in ’n sekere negatiewe toestand vas te bind. Die implikasie is dat ’n persoon wat ’n binding sou hê, nie in staat is tot verantwoordelike optrede nie. So word mense met… Lees Meer »
BINGLE, HENDRIK JOHANNES JACOB (HENNIE) (1910–2007) is op Colesberg gebore en het beide sy ouers verloor toe hy maar nege jaar oud was. Hy was eers onderwyser en van 1945 af dosent in die opvoedkunde aan die Potchefstroomse Universiteitskollege (PUK). Hy word ’n leidende figuur op die gebied van hoër onderwys, waarvoor hy in 1981… Lees Meer »
BINGLE, PIETER WILLEM (1938 – 2020) kom uit ’n gesiene familie in die Gereformeerde Kerke* in SA (GKSA). Hy het sy BA, ThB (met lof), ThM (met lof) en doktorsgraad in die teologie aan die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys (PU vir CHO)* behaal. Sy proefskrif het gehandel oor Die betekenis van die eskatologie… Lees Meer »
BIO-ETIEK. Wetenskaplike en tegnologiese vordering het veral gedurende die laat-1960’s talle nuwe mediese moontlikhede geskep wat allerlei etiese vrae opgeroep het. So het ’n nuwe tak van etiek* ontstaan wat aanvanklik “mediese etiek” genoem is, of ook “biomediese etiek” en uiteindelik bio-etiek. Tans is dit ’n sterk interdissiplinêre vak wat kliniese, navorsings- of toegepaste etiek… Lees Meer »
BISEKSUALITEIT dui op seksuele neigings wat gerig is op individue van die eie én die teenoorgestelde geslag. Biseksualiteit staan êrens tussen heteroseksualteit* en homoseksualiteit*. Biseksuele oriëntasie sou omskryf kon word as verwysend na die liefde, emosionele betrokkenheid, seksuele aangetrokkenheid en gedrag tussen mense van dieselfde én teenoorgestelde geslagte. (Kyk ook by: Seksualiteit.)
BISHOPSCOURT. Kyk by: Gray, Robert.
BISKOP. In die beskouing van die Katolieke*, Anglikaanse* en Grieks-Ortodokse* kerke is die biskoppe die opvolgers in gesag van die twaalf apostels*. Die apostels was die spesiale uitverkore getuies van die Here* se opstanding* en hulle is dus, volgens hierdie kerke, vir ewig die fondament van die kerk – die Nuwe Israel*6 (Hand 1;22-26; Op… Lees Meer »
BISKOP VAN ROME. Kyk by: Pous.
BLIGNAULT, AUDREY BETTIE (1916–????) is op Bredasdorp gebore. Sy werk as tydskrifredakteur (Die Huisvrou) en radio-omroeper. Sy begin in 1950 met ’n rubriek in Sarie (Marais). Dit was joernalistiek oor die wêreld van die vrou, ’n verslag-met-’n-vertolking waarin haar grondliggende lewenshouding en -beskouing uiting vind. Die jubeltoon, die vreugdevolle aanvaarding en die skaterlag het die… Lees Meer »
BLINDES, INSTITUUT VIR. Kort nadat die Skool vir Dowes op Worcester geopen is, het daar ’n blinde leerder opgedaag, en daarna het nog blinde kinders gevolg. In 1905 is die twee afdelings, dié vir dowe leerders en dié vir blindes, geskei in twee skole of institute. Onmiddellik ná die skeiding is die braille-stelsel ingevoer as… Lees Meer »
BLOED VAN CHRISTUS. Die Bybel* assosieer bloed met lewe (Lev 17:11) en bloedvergieting met gewelddadige sterwe. Die spesifieke vermelding van bloed in die uitdrukking “bloed van Christus” beklemtoon die harde werklikheid van Jesus* Christus* se dood* en verbind sy sterwe met die Ou-Testamentiese offer*, waar die vergieting van offerdiere se bloed reiniging van sonde* meebring… Lees Meer »
BOANERGES. Jakobus* en Johannes* het volgens Mark 3:17 hierdie bynaam (Boanerges = mans van die donder) vanweë hulle vurige geaardheid gekry. Dit is hulle wat wou keer dat iemand duiwels uitdryf (Mark 9:38). Hulle het ook gesê hulle kan die lydensbeker drink wat Jesus* gaan drink en met sy doop* gedoop word (Mark 10:35-39). Hulle… Lees Meer »
BOAS kom in die Bybel* in twee verbande voor. ‑Hy was ’n ryk landeienaar wat tot die twee weduwees, Naomi* en haar Moabitiese* skoondogter Rut*, se redding gekom het. Boas word die werktuig waardeur God vir die vreemdeling en weduwee sorg. So voorsien Boas nie net meer as genoeg kos vir Rut wanneer sy in… Lees Meer »
BOBOLA, ANDRZEJ (ANDREW) (1591–1657) is in ’n adellike familie in Pole gebore. In 1611 het hy by die Jesuïete* aangesluit en op verskeie plekke as raadgewer en prediker gewerk. Van 1652 af het hy op verskillende plekke sendingwerk gedoen, onder meer in Polock en Pinsk (beide tans in Belarus). In 1657 het die Kosakke hom… Lees Meer »
BOEDDHA. Kyk by: Boeddhisme.
BOEDDHISME is die vierde grootste godsdiens in die wêreld. Volgens oorlewering gaan dit terug na Siddjarta Gautama, ’n Indiese prins wat tussen 563 en 483 vC sou geleef het en op die ouderdom van 29 jaar ’n lewe van gemak verruil het vir dié van ’n swerwende, soekende askeet (Kyk by: Askese; Asketisme). Toe hy… Lees Meer »
BOEK VAN DIE TWAALF is die benaming vir die twaalf profetiese boeke in die Ou Testament* wat van Hosea* af tot by Maleagi* strek. Daar word op verskillende maniere na hierdie boeke verwys: Klein(er) Profete, Laaste Profete of Boek/Boekrol van die Twaalf. Met die benaming “Boek van die Twaalf” erken geleerdes dat hierdie boeke as… Lees Meer »
BOEKROL. Kyk by: Skryfgoed.
BOESAK, ALLAN AUBREY (1946–) is op Kakamas gebore en het teologie* studeer aan die Teologiese Skool, Universiteit van Wes-Kaapland. Hy word predikant van die NG Sendingkerk*-gemeente Immanuel in die Paarl, en studeer daarna aan die Teologiese Skool in Kampen nadat hy ook ’n rukkie in 1973 by die Union Theological Seminary in New York was…. Lees Meer »
BOESMANS EN DIE CHRISTELIKE GELOOF. Kyk by: San en die Christelike geloof.
BOETMAN. Kyk by: Louw, Chris.
BOETVAARDIGHEID, SAKRAMENT VAN. Kyk by: Bieg.
BOEZAK, HENDRIK (?–?). Dr J van der Kemp* van die Londense Sendinggenootskap* het in 1801 ’n sending*gemeenskap op Graaff-Reinet gestig. Boezak, ’n olifantjagter, was deel van sy binnekring wat spesiale Bybelonderrig* ontvang het en geleer is om te lees en te skryf. Boezak het saam met ander soos Cupido Kakkerlak* as leke-prediker opgetree. Omdat die… Lees Meer »
BOHREN, RUDOLF (1920–2010) het as jong seun diep onder die indruk gekom van die prediking van Walter Lüthi, ’n bekende Switserse prediker, en homself op jeugdige ouderdom in Basel aangemeld vir teologiese studie. Hier studeer hy onder andere onder Karl Barth* en Oscar Cullmann*. Sy doktorale proefskrif het oor die funksie van kerklike tug* gehandel,… Lees Meer »
BOJAXHIU, AGNES GONXHA. Kyk by: Moeder Teresa.
BOKKE. Kyk by: Diere van die Bybel.
BONHOEFFER, DIETRICH (1906–1945), is een van die bekendste kampvegters teen nasionaal-sosialisme*, die Duitse Nazïsme*. Hy studeer teologie* in Tübingen en voltooi sy doktorale proefskrif, Sanctorum Communio, op 24-jarige leeftyd aan die Universiteit van Berlyn, waar hy ná die skryf van Akt und Sein sy intreerede as jongste privaatdosent in 1930 lewer. Hierna studeer hy ’n… Lees Meer »
BONIFASIUS, WINFRETH (672?–753) was sendeling* in Sentraal-Europa, en word beskou as die mees suksesvolle sendeling tydens die Middeleeue, en as die “Apostel van die Duitsers”. Hy is in Engeland in ’n adellike familie gebore en het as jongman by die Adescancastre-klooster aangesluit. Bonifasius was besorg oor die ongekerstende inwoners van die vasteland, en het van… Lees Meer »
BONNKE, REINHARD (1940–) het as kind die wreedhede van die Tweede Wêreldoorlog* in vlugtelingkampe leer ken. Bonnke is bekend vir sy reuse evangelisasie*-veldtogte en helingsdienste in veral Afrika*. Hy was sewe jaar predikant in Duitsland voordat hy en sy vrou, Anni, en hulle babaseun hulle in 1969 in Lesotho gevestig het. Daar het hy sy… Lees Meer »
BONS-STORM, MARIA (RIET) (1933–), ’n Nederlandse teoloog, doktoreer in 1957 aan die Vrije Universiteit* van Amsterdam in die psigologie (Kyk by: Sielkunde). Tydens ’n verblyf van 11 jaar in Indonesië, word sy as gevolg van ’n tekort aan toegeruste dosente genader om lesings in pastoraat (Kyk by: Pastorale Sorg) te gee. Vanaf 1962–1972 doseer sy… Lees Meer »
BOODSKAPPER, DIE is die amptelike blad van die Afrikaanse Protestantse Kerk*, maar die blad is ouer as die kerkverband. Die eerste “uitgawe” het in Februarie 1987 verskyn om beswaarde lidmate in te lig oor die 1986-besluite van die Algemene Sinode van die NG Kerk* in verband met kerk en samelewing. Onder andere is berig oor… Lees Meer »
BOOM VAN DIE LEWE. Die voorstelling van ’n boom of struik wat die geheim van onsterflikheid bevat, kom wydverspreid in antieke kulture van die Nabye-Ooste voor. Bybel*skrywers benader dit op ’n eiesoortige manier, afhangende van die oogmerk van ’n bepaalde verhaal of teks. In Spreuke* funksioneer dit as simbool van die seën wat ’n wyse… Lees Meer »
BOOM VAN KENNIS VAN GOED EN KWAAD / BOOM VAN ALLE KENNIS. Hierdie boom met die interessante naam staan saam met die boom van die lewe* in die middel van die tuin waarvan ons in Gen 2:9 lees. Die betekenis hiervan is dat nét God in volkome sin oor alle kennis beskik. In sy aanslag… Lees Meer »
BOONTJIES. Kyk na: Plante van die Bybel.
BOOTH, CATHERINE (1828–1890) se pa was ’n koetsbouer en leke-prediker. Haar ma was ook ’n diep godsdienstige vrou. Catherine het die Bybel* op ’n vroeë ouderdom reeds ’n paar keer deurgelees. Sy het vroeg al ’n sterk sosiale bewussyn ontwikkel. Tydens ’n siekbed as 14-jarige, skryf sy vir ’n tydskrif artikels teen alkoholmisbruik. Die… Lees Meer »
BORCHARDT, CARL FREDERICK AUGUST (1934–1998) ontvang sy skoolopleiding aan die Afrikaanse Hoërskool van Germiston waarna hy hom as student aan die Universiteit van Pretoria ingeskryf het om hom as predikant te bekwaam. Hy behaal BA, BD en MA. Borchardt vertrek hierna na Nederland vir verdere studie in die kerkgeskiedenis*. Hy behaal in 1966 sy doktorsgraad… Lees Meer »
BORCHERDS, MEENT (1762–1832) is in Oos-Friesland gebore waar hy teologie* aan die Universiteit van Groningen en in Lingen, Duitsland, bestudeer het. Hy is deur die Klassis (ring*) van Amsterdam na die Kaap gestuur waar hy in 1785 aangekom het. Ná ’n kort dienstyd in die gemeente* Kaapstad is hy ’n jaar later op eie versoek… Lees Meer »
BORG is ’n regsterm wat die versekering teen enige skade of verlies aandui of selfs ook die persoon wat daarvoor instaan of die waarborg gee dat ’n testament of ooreenkoms uitgevoer sal word. In laasgenoemde sin van die woord het hierdie term ook ’n plek in die klassieke dogmatiek* gevind. Jesus* Christus* is hiervolgens sowel… Lees Meer »
BORG, MARCUS (1943-2015) het bekend geword vir sy boeke en artikels oor die historiese Jesus (Kyk by: Jesus, Historiese). Hy was ’n professor aan die Oregon State University in die VSA en lid van die dikwels omstrede Jesus Seminar. Hy wou graag sy teologiese denke by die breër publiek laat uitkom en het daarom twee… Lees Meer »
BORNKAMM, GÜNTHER (1905–1990) het filosofie en teologie* by Marburg, Tübingen, Berlyn en Breslau bestudeer. Hy was dosent by die universiteite van Köningsberg, Heidelberg en die teologiese kollege in Bethel, en predikant te Münster en Dortmund (1939–1945) en professor te Göttingen (1946) en Heidelberg (1949). Sy benadering tot die Nuwe Testament* is gefundeer in die denke… Lees Meer »
BORSPLAAT. Kyk by: Juwele en edelstene.
BORSSAK. Kyk by: Juwele en edelstene.
BOSCH, DAVID JACOBUS (1919–1992) word allerweë erken as die mees invloedryke Suid-Afrikaanse missioloog (sendingkundige) van die 20ste eeu. Hy het grade verwerf aan die universiteite van Pretoria (BA, BD), Suid-Afrika (MA) en Basel (DTh Nuwe Testament, 1957), en sy bedieningservaring was in die Oos-Kaap (voormalige Transkei) op die Madwaleni-sendingstasie en later as dosent aan die… Lees Meer »
BOSDUIWE. Kyk by: Diere van die Bybel.
BOSE. Die term “die Bose” kom tien maal in die Nuwe Testament* voor, naamlik by Matteus/Mattheus*, Johannes* en Paulus*. Dit is egter nie so maklik om vas te stel of daarmee die duiwel* as persoonlike teenstander van God en verleier van die mense bedoel word, of eerder die onpersoonlike mag wat van die duiwel en… Lees Meer »
BOSE GEESTE. Kyk by: Demone.
BOSHOFF, CAREL WILLEM HENDRIK (1927–2011) het as sendeling*, teoloog en kultuurleier ’n groot rol in die kerk en die Afrikaner*-gemeenskap gespeel. Hy was een van ’n groep jong NG Kerk*-predikante wat in die laat 1950’s, toe die Tomlinsonverslag* gepubliseer is (waarin die groot onbereikte sendinggebiede van Suid-Afrika onder die aandag gekom het), sy gemeente, Belfast,… Lees Meer »
BOSKATTE. Kyk by: Diere van die Bybel.
BOSMAN, HENDRIK LUDOLPH (1952-) het in Kwazulu-Natal grootgeword, sy teologiese opleiding aan die Universiteit van Pretoria behaal en sy doktorsgraad in die Ou Testament* in 1983 verwerf. Sy proefskrif handel oor egbreuk* en tradisie in die Ou Testament. Bosman doseer van 1979 tot 1991 aan die Universiteit van Suid-Afrika, waarna hy professor in Ou Testament… Lees Meer »
BOSMAN, HERMANUS STEPHANUS (1848–1933) het op vierjarige ouderdom saam met sy ouers na Potchefstroom verhuis. Die besoekende Andrew Murray*2 het later jare hier onder die indruk van Bosman se teologiese potensiaal gekom en hy het agt jaar lank op Worcester en daarna in Kaapstad by die Murrays ingewoon en met behulp van die Murrayfonds gestudeer…. Lees Meer »
BOTES, ELLA (BOTIE VAN MAGWERO). (?–1971) Kort nadat die eerste NG Kerk*-sendelinge* in 1899 met hulle werk in Noord-Rhodesië (tans Zambië) begin het, het die behoefte aan onderwys vir die plaaslike bevolking duidelik geblyk. Een van die eerste onderwyseresse wat deur die Oranje-Vrouesendingbond vir dié doel gewerf is, was mej E Botes. Met haar aankoms… Lees Meer »
BOTHA, DAVID PETRUS (1925–) het sedert 1958 verskeie leiersposisies in die NG Sendingkerk* (nou die Verenigende Gereformeerde Kerk* van Suider-Afrika) beklee, onder meer as aktuarius*, moderator*, administrateur en as redakteur van die kerk se amptelike blad, Die Ligdraer*. In 1960 – ’n stormtyd in die Suid-Afrikaanse politieke en kerklike lewe – verskyn sy opspraakwekkende boek… Lees Meer »
BOTHA, ELIZE (1931–2007) was ’n vrou van eerstes: een van die eerste vroulike professore in die Afrikaanse letterkunde, die eerste vroulike voorsitter van die SA Akademie vir Wetenskap en Kuns, die eerste vroulike direksielid van Naspers en die eerste vroulike kanselier van die Universiteit van Stellenbosch. Sy het as Elize Lindes op Krugersdorp grootgeword, op… Lees Meer »
BOTHA, LOUIS (1862–1919) het as kommandant-generaal van die Zuid-Afrikaansche Republiek (ZAR) en as militêre strateeg tydens die Anglo-Boereoorlog* (1899–1902) hoë aansien onder vriend en vyand verwerf. Dit is versterk deur sy aandeel in die vredesonderhandelings van 1902. Met die toekenning van verantwoordelike regering is genl Botha in 1907 tot eerste minister van die ZAR verkies…. Lees Meer »
BOTHA, PIETER WILLEM (PW) (1916–2006) is op die plaas Telegraaf in die Paul Roux-distrik gebore. Hy het op jeugdige ouderdom sy studies aan die Grey-Universiteitskollege (later die Universiteit van die Vrystaat) gestaak toe hy deur dr DF Malan* as politieke organiseerder van die Nasionale Party aangestel is. Hy is die langsdienende volksraadslid (parlementslid) in die… Lees Meer »
BOTHO. Kyk by: Ubuntu.
BOTMAN, HAYMAN RUSSEL (RUSSEL) (1953–2014) was die seun van eerw Karel en mev Mavis Botman. Hy het van Kliptown in Johannesburg gekom, en aan die Universiteit Wes-Kaapland (UWK) studeer waar hy BA, BTh, Lisensiaat Teologie, MTh (cum laude) en DTh (1994) verwerf het. Van 1982 tot 1993 was hy leraar van die NG Sendingkerk* (NGSK)… Lees Meer »
BOTSING VAN PLIGTE. Kyk by: Plig; kyk ook: Morele dilemma.
BOUWER, ALBERTA MAGDELENA (ALBA) (1920–2003) is in die Vredefort-distrik gebore. Sy het vroeg as tydskrifjoernalis begin werk en bundel later verhale uit haar jeug in Stories van Rivierplaas (1955) en Nuwe stories van Rivierplaas (1956). Die uitbeelding van die psige van die kind bereik hierin ’n hoogtepunt in Afrikaans*. Alie, ’n klassieke kindergestalte, ontdek ander… Lees Meer »
BRAIN, JOY BLUNDELL (1926–) het haar onderwys by die Holy Family Sisters in Johannesburg ontvang en daarna biblioteekwese bestudeer. Terwyl sy in Johannesburg en Kaapstad as bibliotekaresse gewerk het, het sy ’n belangstelling in historiese navorsing ontwikkel. Ná haar huwelik het sy en haar man in Rhodesië (tans Zimbabwe) en Australië gewoon voordat hulle in… Lees Meer »
BRAND, GERRIT (1970–2013) is een van min Suid-Afrikaners wie se proefskrif, Speaking of a Fabulous Ghost: In Search of Theological Criteria, with Special Reference to the Debate on Salvation in African Christian Theology, in die buiteland gepubliseer is (deur Peter Lang, Frankfurt). Brand het daarmee sy DTh in 2002 cum laude aan die Universiteit van Utrecht… Lees Meer »
BRAND, HERBERT JACOBUS DANIËL (HERBIE) (1941–2017) het in Kaapstad opgegroei. Voordat hy sy teologiese studie op Stellenbosch voltooi het, het hy tydens die redakteurskap van dr WJG Lubbe* as joernalistieke assistent by Die Kerkbode gewerk en ’n eie rubriek behartig, “Van kerklike kant”. Daarin het hy skerp en altyd sterk behoudend oor allerlei sake van… Lees Meer »
BRANDOFFER. Kyk by: Offers en offerandes.
BREEDT, JOHANNES MARTHINUS NICOLAAS (1881–1958), ’n plaasseun van Dewetsdorp, het sy pa se skape opgepas en dikwels vir hulle gepreek. Uiteindelik het hy by Grey-Kollege in Bloemfontein skoolgegaan en daarna met studie in die regte begin. In sy tweede studiejaar het die Anglo-Boereoorlog* uitgebreek en het hy by ’n Vrystaatse kommando aangesluit. Hy is twee… Lees Meer »
BREUIL, HENRI. Kyk by: Sekulêre geestelikes.
BREYTENBACH, ANDRIES PETRUS BERNARDUS (1944–) word in 1969 as predikant van die Nederduitsch Hervormde Kerk* van Afrika te Elandspoort (Pretoria) georden. In 1971 is hy as dosent in Semitiese Tale* aan die Universiteit van Pretoria aangestel en in 1974 as senior lektor in die Ou-Testamentiese* wetenskap. Hierna volg ’n professoraat in 1980 en hy tree… Lees Meer »
BREYTENBACH, BREYTEN (1939–) se poësie en prosasketse toon weinig tekens van ’n direk religieuse karakter in die Christelike* sin van die woord. Daar is ruim bewyse van ’n Zen-Boeddhistiese en ’n Boeddhistiese aard. Hierdie Zen-denke beïnvloed heelwat van sy tekste, maar word nie werklik deurleefde religie nie. Breytenbach se werk is versetspoësie in ’n ruim… Lees Meer »
BRIEF. Die brief as kommunikasiemiddel soos ons dit in die Bybel* aantref, het ’n lang geskiedenis. Aanvanklik is dit net in amptelike skrywes gebruik. 1 Kon 21:8-10 berig van sulke briewe wat koningin Isebel* uitgestuur het. In die boek Esra* verskyn verskeie amptelike skrywes. Mettertyd het briewe egter gepopulariseer geraak en in die tyd van… Lees Meer »
BRINK, ANDRÉ PHILIPPUS (1935–2015) is op Vrede in die Vrystaat gebore. Hy studeer op Potchefstroom en in Parys, is as Sestiger ’n voorloper in die vernuwing van die Afrikaanse romankuns, en word een van die mees aktiewe romanskrywers in Afrikaans. ’n Groot deel van sy skeppende werk kan as politieke versetsliteratuur gerig teen maatskaplike ongeregtigheid… Lees Meer »
BRINK, CORNELIS BERTIE (1901–1972) het sy teologiese opleiding op Stellenbosch ontvang. Hy bedien die NG gemeentes van Heidelberg, Dullstroom, Witbank en vanaf 1945 Johannesburg (Braamfontein). Hy tree na vore as leier binne die (destyds nog onverdeelde) Transvaalse NG Kerk* en dien in die moderatuur as aktuarius*, assessor (ondervoorsitter) en moderator*. In die Sinode* van Suid-Transvaal… Lees Meer »
BRITSE SETLAARS. Hoewel die 1820-Setlaars nie die eerste was om die Christendom* na die Oosgrens te bring nie, het dit die grootskaalse permanente vestiging van sowat 4 000 mans, vrouens en kinders meegebring, aanvanklik as landbouers, wat in 60 groepe (“parties”) van tien of meer gesinne verdeel is. Hulle oorspronklike hoofdoel was om as militêre… Lees Meer »
BRITTZ, LOUIS (1968–) is ’n nie-praktiserende prokureur en een van die bekendste sangers en liedjieskrywers van Christelike musiek in Suid-Afrika. Sy musiek word as “akoestiese rock met Afrika-, Europese en Amerikaanse invloede” beskryf. Brittz is op Brakpan gebore en het aan die Hoërskool Stoffberg gematrikuleer. Hierna het hy die grade BLC LLB aan die Universiteit… Lees Meer »
BROEDERKRING. Kyk by: Belydende Kring.
BROER ANDREW (ANDY VAN DER BIJL) (1928–) is in Witte, Nederland, gebore. Hy ontvang sy opleiding by World Evangelization Crusade (WEC; tans Worldwide Evangelization for Christ) in Brittanje en word daarna ’n sendeling* en stig die organisasie Geopende Deure Internasionaal met die oog op ’n wêreldwye bediening aan die vervolgde kerk van Christus*. Hy werk… Lees Meer »
BROOD VAN DIE LEWE. Jesus* noem Homself ’n paar keer só in die Johannes*-Evangelie (6:35, 48, 51, 58). Uit die konteks van Joh 6 lyk dit asof die term verwys na die innige verhouding met Hom wat nodig is om waarlik die Lewe te hê – só innig dat gemeenskap met Hom, simbolies gesproke, moet… Lees Meer »
BROTHER ROGER. Kyk by: Schütz-Marsauche, Roger Louis.
BROTHER YUN. Kyk by: Yun, Brother.
BROWNE, ROBERT (circa 1553–1633) wat aan Cambridge studeer, was die eerste Independente Calvinis (Kyk by: Calvinisme) of Kongregasionalistiese puritein* in Engeland. In Norwich ontmoet hy ’n groep Nederlandse Baptiste*. Waarskynlik is hy deur hulle beïnvloed, want van 1579 af leer hy dat die plaaslike gemeente* volledig kerk* van Christus* is, en daarom hulle eie leraar… Lees Meer »
BROWNLEE, JOHN (1791–1871) is in Skotland gebore. Hy het lid van die Londense Sendinggenootskap* (LSG) geword. In 1817 het hy in die geselskap van Robert Moffat*, ook ’n sendeling* van die LSG, in Kaapstad aangekom. Hy het eers naby Swellendam gewerk waar hy met ’n Suid-Afrikaanse meisie, Catherine de Jager, getroud is. Toe Joseph Williams,… Lees Meer »
BRUCE, FREDERICK FYVIE (1910–1991), ’n Skotse Nuwe-Testamentikus, behaal MA-grade en studeer in Grieks*, Latyn en Hebreeus* (maar nooit formeel teologie* of Bybelwetenskappe* nie), in Aberdeen, Cambridge, Manchester en Wene, maar voltooi nooit ’n doktorsgraad nie. Tog skryf hy meer as 50 boeke. Hy was alle antieke en moderne Europese tale wat vir die Bybel* van… Lees Meer »
BRUEGGEMANN, WALTER (1933–) is seker die Amerikaanse Ou-Testamentikus wat die bekendste in Suid-Afrika is. Hy het onder andere aan Elnhurst College en Eden Theological Seminary gestudeer, en het doktorsgrade van Union Theological Seminary, New York (in Ou Testament*) en van St Louis-universiteit (in Opvoedkunde) behaal. Sy eerste akademiese pos was by Eden Theological Seminary, Webster… Lees Meer »
BRUID. Die Hebreeuse* woord kallah beteken skoondogter, bruid. Dit kan ’n verloofde, hubare jong meisie, of jong eggenote wees. Die enigste verskil met ’n huwelik* is dat die meisie nog by haar pa bly en dat hy nog seggenskap oor haar het. ’n Verloofde kan dus ’n weduwee word of selfs ’n skeibrief ontvang. Hierdie… Lees Meer »
BRUIDEGOM. Die Ou Testament* beskryf die Here se verhouding met sy volk as ’n verlowing (Jes 62:5). Paulus* is die eerste wat Christus* as bruidegom van die Christelike gemeenskap voorstel. Paulus funksioneer self as strooijonker wat oor die bruid* se maagdelikheid waak en haar na die bruidegom begelei (2 Kor 11:2-4). In Ef 5:22-32 word… Lees Meer »
BRUIN ONAFHANKLIKE KERK. Kyk by: Onafhanklike kerke in die bruin gemeenskap.
BRÜMMER, VINCENT (1932–) het teologie* en filosofie op Stellenbosch studeer, en sy studies voortgesit in Harvard (by Paul Tillich*), Utrecht (by AE Loen) en Oxford (by IT Ramsey). Hy was ná sy proefskrif oor Dooyeweerd* ’n rukkie werksaam by die Universiteit van Natal (1962) en Unisa (1964) voordat hy hoogleraar in godsdienswysbegeerte in Utrecht geword… Lees Meer »
BRUNNER, HEINRICH EMIL (EMIL) (1889–1966) was ’n Switserse teoloog. Hy het in Zürich en Berlyn gestudeer. Hy was predikant te Obstalden (1916–1924), hoogleraar in die sistematiese en praktiese teologie te Zürich (1924–1953) en in die Christelike filosofie en etiek* aan die Internasionale Christelike Universiteit, Tokio (1953–1955). Brunner was ’n “dialektiese” teoloog. In sy groot monografie,… Lees Meer »
BRUWER, EDDIE (Stigter van KAN) NUWE LEMMA – Neels J.
BRYANT, DANIEL (??–??) is in Amerika gebore waar hy lid van John Dowie se Christian Catholic Church in Zion (CCCZ) naby Chicago was. In 1903 is hy as opsiener aangestel en die taak gegee om die CCCZ in Suid-Afrika te stig. Sy vrou, Emma Dempey Bryant, is as ouderling georden. Eerw Daniel en mev Bryant,… Lees Meer »
BUCER, MARTIN (1491–1551) word beskou as die Hervormer van Straatsburg. Hy het as 15-jarige as monnik* by die Dominikaanse Orde (Kyk by: DominikanersH) aangesluit. Hy skryf in 1517 by die Universiteit van Wittenberg in en ontmoet die volgende jaar vir Martin LutherH. ’n Paar jaar later tree hy uit die Orde en onderskryf die ProtestantseH… Lees Meer »
BUCHAN, ANGUS (1939-) is van Skotse afkoms, moes sy plaas in Zambië spotgoedkoop verkoop, het in die Metodistekerk* in Greytown, kwaZulu-Natal, tot bekering gekom, as aartappelboer misoeste en geil lande beleef, talle boeke (onder meer Faith Like Potatoes, wat verfilm is) geskryf, en as lekeprediker deur die jare derduisende mense toegespreek. In 2008 het hy… Lees Meer »
BÜCHNER, ELSJE PETRONELLA (1967–) voltooi haar teologiese studie in Bloemfontein en word in 1991 gelegitimeer (Kyk by: Legitimasie) met die oog op bediening in die NG Kerk*. Sy werk as proponent* in ’n studentegemeente in Bloemfontein, in Doornkloof, Sesmylspruit en Garsfonteinpark, voordat sy in 2000 deur Garsfonteinpark as tentmakerpredikant beroep en haar pos in 2005… Lees Meer »
BUFFEL. Kyk by: Diere van die Bybel.
BUITENDAG, JOHAN (1953–) het in 1977 predikant van die Nederduitsch Hervormde Kerk van Afrika* (NHKA) geword en die gemeentes Voortrekkerhoogte, Parkrand en Randburg bedien voordat hy in 1989 hoof van die SAUK se televisie-godsdiensprogramme geword het. In sy tyd het die godsdiensprogramme ’n belangrike plek in die uitsendings van die SAUK ingeneem. Buitendag behaal in… Lees Meer »
BUL, POUSLIKE. Kyk by: Ensikliek.
BULLINGER, JOHANN HEINRICH (1504–1575). Ná eie studie van die Katolieke* kerkleer, die kerkvaders*, die Nuwe Testament* en werke van Luther*, gaan hy na die Hervorming* oor. Van Zwingli* ontvang hy onderrig in teologie* en in 1529 word hy predikant te Bremgarten. Ná Zwingli se dood (1531) word Bullinger sy opvolger in Zurich. Vandaar verbrei sy… Lees Meer »
BULTMANN, RUDOLF KARL (1884–1976), studeer in Tübingen, Berlyn en Marburg by onder andere Von Harnack* en Gunkel*. Hy doseer in Marburg (1921–1951) as kollega van onder meer Heidegger*. Die godsdienshistoriese skool, Barth* se dialektiese teologie en Heidegger* beïnvloed hom, hoewel Bultmann se spesifiek Christelike benadering verskil van Heidegger se filosofiese benadering. Sy opstel oor hermeneutiek*… Lees Meer »
BUNYAN, JOHN (1628–1688) het as skrywer en prediker bekend geword. Sy boek The Pilgrim’s Progress word beskou as een van die beste Christelike allegorieë ooit en is in baie tale vertaal. Baie Protestantse* sendelinge* het die vertaling van hierdie boek oor ’n gelowige se wedervarings onderweg na sy ewige bestemming, as hulle tweede projek… Lees Meer »
BUONARROTI, MICHELANGELO DI LODOVICO (1475–1564) is in Florence gebore en werk hoofsaaklik in Florence en Rome. Bykans al sy kunswerke is in opdrag van die heersende pous* gemaak, gebaseer op sy interpretasie van Bybelse temas of figure. Michelangelo was eerstens ’n beeldhouer (Piëta en Dawid), maar ook frescoe-kunstenaar (Die laaste oordeel en sy meesterswerk, die… Lees Meer »
BURGER, ADRIAAN JOHAN VICTOR (ATTIE) (1900–1981) aanskou die eerste lewenslig in die konsentrasiekamp op Howick, Natal. Toe hy hom as NG Kerk*-predikant* op Stellenbosch laat oplei het, volg hy in sy pa, Alewyn, se voetspore. Hy dien in die gemeentes Paulpietersburg, Pretoria-Noord, Johannesburg-Noord en Johannesburg-Oos. Hy was ’n gebore skriba en was vir 13 jaar… Lees Meer »
BURGER, COENRAAD WILLEM (COENIE) (1950–) was as teologiestudent aan die Universiteit van Stellenbosch nasionaal die voorsitter van die Christelike Studentevereniging*. Hy word in 1975 predikant op Graaff-Reinet en in 1979 studenteleraar op Stellenbosch. In 2001 word hy die voltydse direkteur van die Stellenbosse Buro vir Voortgesette Teologiese Onderrig en Navorsing (Buvton – later bekend as… Lees Meer »
BURGER, ISAK SCHALK VAN DER MERWE (1951–). Isak Burger studeer aan die Universiteit van Pretoria en behaal sy BA in 1971 en sy BD aan die NG Kerk* se Fakulteit Teologie in 1974. Hy skryf ook daar in vir sy doktorsgraad oor die eerste vyftig jaar van die Apostoliese Geloofsending* (AGS) se geskiedenis en voltooi… Lees Meer »
BURGER, RETIEF ### Lemma word geskryf.
BURGERLIKE ONGEHOORSAAMHEID (as term reeds in 1848 gemunt deur Thoreau) raak veral bekend met die optrede van Gandhi* (Indië), King jr* (VSA) en die United Democratic Front (Suid-Afrika). Dit behels die weiering om sekere wette van die staat wat as onregverdig ervaar word, te gehoorsaam. Baie Christene vind dit aanvaarbaar wanneer alle ander politieke middele… Lees Meer »
BURGERLIKE PLIG. Naas die verantwoordelikheid van die owerheid om die regte van sy burgers te beskerm, is daar ook die verantwoordelikheid van die burgers teenoor die belange en welsyn van die staat. In enger sin is burgerpligte bv die betaal van belastings, die deelname aan politieke strukture plaaslik en nasionaal (verkiesings, stemmings), die eerbiediging van… Lees Meer »
BURGERLIKE VERBINTENIS. In 2006 is die Civil Union Act in Suid-Afrika aanvaar waardeur persone van dieselfde geslag ’n wettige, lewenslange verbintenis kan aangaan. Hulle geniet in alle opsigte dieselfde wetlike voorregte as mense in ’n tradisionele heteroseksuele* verbintenis. Die verbintenis word beskryf as ’n burgerlike vennootskap en is ook beskikbaar vir persone van teenoorgestelde geslagte…. Lees Meer »
BURGERS, THOMAS FRANCOIS (1834–1881) is in die distrik Graaff-Reinet gebore waar hy ’n Engelse skoolopleiding ontvang het. Hy het van 1853 tot 1858 teologie aan die Universiteit van Utrecht studeer. Burgers het in 1859 die eerste leraar* van Hanover in die Karoo geword, en is in 1862 deur ’n lidmaat van onregsinnigheid by die sinode*… Lees Meer »
BUTHELEZI, MANAS (1935–) is ’n eie neef van die bekende politikus Mangosuthu Buthelezi*, en het gedurende die laaste dekades van die 20ste eeu diep spore op kerklike en ekumeniese* terrein in Suid-Afrika asook in die buiteland getrap. Biskop Buthelezi is tot met sy aftrede in 1999 as een van die belangrikste eksponente van Swart Teologie*… Lees Meer »
BUTHELEZI, MANGOSUTHU (1928–) is ’n regstreekse afstammeling van die Zoeloe-koning Shaka*. Hy was voorheen as Gatsha bekend, maar moes in terme van Zoeloe-tradisie hierdie naam laat vaar ná die dood van sy ma wat dit vir hom gegee het. Hy het aan die Universiteit van Fort Hare gestudeer. Sy regsberoep is kortgeknip toe hy in… Lees Meer »
BUTI, ERNST TSHEDISO SAMUEL (1910–1979) is in die distrik Theunissen gebore as seun van evangelis Samuel en Ellen Buti. Ná sy opleiding aan die Stofberg-gedenkskool het hy skoolgehou en tot senior klerk in die mynbedryf gevorder. Hy het in 1947 besluit om hom aan die Teologiese Skool Stofberg as predikant te bekwaam en was sedert… Lees Meer »
BUTI, SAMUEL PALO ERNEST (SAM) (1934–2010) se pa, Ernst*, was die eerste swart moderator* van ’n NG Kerk in Afrika (NGKA)*-streeksinode – met Sam as sy skriba. Buti het aan die Stofbergse Teologiese Skool, die Vrije Universiteit* van Amsterdam en die Princetonse Theological Seminary gestudeer. Sy eerste en enigste gemeente was Alexandra waar hy in… Lees Meer »
BUTTERFIELD, HERBERT (1900–1979) was ’n Britse historikus en geskiedenisfilosoof. Hy is gebore in Oxenhope in Yorkshire en het sy opleiding ontvang aan die Trade and Grammar School in Keighley. In 1922 het hy ’n MA-graad verwerf. Hy het in 1924–1925 aan die Princeton-universiteit gedoseer en daarna aan Cambridge tot 1979. Hy was redakteur van die… Lees Meer »
BUYS, JAMESON DAWN (JAMES) (1954–2008) matrikuleer aan die Riverlea-Hoërskool in Johannesburg. In 1978 verwerf hy die Lisensiaat in Teologie aan die Universiteit Wes-Kaapland. Vanaf 1979 tot 1994 is hy op Calitzdorp predikant van die NG Sendingkerk* (NGSK) en later Verenigende Gereformeerde Kerk* (VGK). Van 1994 af bedien hy die VGK-gemeente Wynberg. Buys het ’n belangrike rol… Lees Meer »
BYBEL. Die woord “Bybel” is afgelei uit die Griekse biblos, wat “boek” beteken. Die Bybel is die boek wat deur Christene aanvaar word as hulle Heilige Skrif* en wat onder inspirasie van die Heilige Gees* tot stand gekom het. Groot dele van die Ou Testament* is baie eeue vóór die koms van Christus* geskryf, terwyl… Lees Meer »
BYBEL IN AFRIKAANS. Op 27 Augustus 1933 het Afrikaners* en Afrikaanssprekendes die eerste Bybel* in hulle taal landwyd feestelik in ontvangs geneem. Die sentrale Bybelfees het in Bloemfontein plaasgevind. Hierdie heuglike dag is voorafgegaan deur ’n ontwikkelingsgeskiedenis wat met die stigting van die Genootskap van Regte Afrikaners in 1875 begin het. Die eerste volledige Bybelboek… Lees Meer »
BYBEL-MEDIA. Kyk by: Bybelkor.
BYBEL: MONDELINGE OORDRAG EN TEBOEKSTELLING. Vir baie eeue is verhale* en liedere oor gebeure in die Ou-Testamententiese* tyd mondeling oorvertel (Eks 12:26-27). In Afrika* is mondelinge oorlewering vandag nog bekend. Vanaf ongeveer die 10de eeu vC word verskillende verhale en ander versamelings neergeskryf, hoewel mondelinge oorlewering steeds voortgaan. Tydens en ná die terugkeer uit die… Lees Meer »
BYBEL: SKRYFGOED. Kyk by: Skryfgoed.
BYBELGENOOTSKAPPE. Die Bybelgenootskapbeweging het in 2004 sy 200ste bestaansjaar gevier. In 1804 is die Britse en Buitelandse Bybelgenootskap in Londen gestig. Hierna is daar gaandeweg wêreldwyd Bybelgenootskappe gestig. Die behoefte vir groter onderlinge samewerking het ontstaan, en in 1946 kom die Wêreldbond van Bybelgenootskappe (WBG) in Engeland tot stand. Vandag bestaan hierdie internasionale diensorganisasie uit… Lees Meer »
BYBELKOR / BYBEL-MEDIA. In 1969 het dr Johan van der Merwe*, rektor van die Hugenote Kollege* op Wellington, by die Kaapse sinode* van die NG Kerk* gepleit vir R10 000 om ’n Bybelkorrespondensiekursus aan die kollege in te stel. Die sinode het eers kopgegee nadat ds Jan Lange* óók ’n pleidooi gelewer het. In 1971… Lees Meer »
BYBELSE GELOOF is geloof* wat op die Bybelse* boodskap gebaseer is. Die essensie van Bybelse geloof is dat dit ’n gerigtheid op God behels. Dit gaan oor mense wat hulle vertroue en hoop op God as die God van liefde* stel. In sy gerigtheid op God, kan Bybelse geloof verskillende vorms aanneem. Dit kan as… Lees Meer »
BYBELSE NORME. Christene* heg besondere waarde aan die Bybel*. Protestantse* Christene beroep hulle op die Bybel as die enigste maatstaf (sola scriptura-beginsel) vir hulle leer en lewe. Die Bybel het vir die Christen seggenskap oor al die terreine van sy of haar lewe. Dit het normatiewe waarde en betekenis. Terselfdertyd aanvaar die meeste Christene dat… Lees Meer »
BYBELSKOLE. Die eerste en bekendste Bybel*skool was dié van Aleksandrië* in Egipte* wat tussen 200 en 400 nC gefunksioneer het. Ander Bybelskole is ook in daardie tyd by Sesarea, Antiogië, Edessa en Nisibis opgerig. Die belangrikste oogmerk van hierdie Bybelskole was om ’n teenvoeter te wees vir sommige filosowe en dwaalleraars wat die kerk* in… Lees Meer »
BYBELVERTALING EN -VERSPREIDING. Die Bybel*, of dele daarvan, is reeds in nagenoeg 2 400 tale vertaal. Die volledige Bybel is in sowat 430 tale beskikbaar. Bybelvertaling het begin met die vertaling van die Hebreeuse* Ou Testament* na Grieks* (bekend as die Septuaginta* of LXX) wat in ongeveer 280 vC in Aleksandrië in Egipte gedoen is…. Lees Meer »
BYBELVERTALINGMETODES. Bybel*vertaling is ’n moeilike vorm van kommunikasie. Tot ongeveer 1950 is aanvaar dat woord-vir-woord (“formeel-ekwivalente”) vertalings, soos die Afrikaanse 1933/1953-vertaling, getrouheid aan die bronteks waarborg. Gaandeweg het die klem egter van woorde na sinne verskuif as draer van betekenis. Hiermee saam stel Eugene Nida as doel dat vertaling in die hedendaagse lesers/hoorders se gebruikstaal… Lees Meer »
BYDRAES is ’n term wat gewoonlik gebruik word om iets wat iemand tot ’n saak bydra, te beskryf. In ’n meer tegniese sin verwys dit dikwels na die stoflike en/of finansiële bydrae van lidmate tot die rekening van inkomste en uitgawe van ’n gemeente* of kerk*. Wanneer dit in hierdie betekenis gebruik word, bou dit… Lees Meer »
BYE. Kyk by: Diere van die Bybel.
BYGELOOF word onderskei van kettery* of dwaling*. Terwyl lg te doen het met die kerklike leer wat verdraai word (Kyk by: Leerdwaling), het bygeloof eerder te doen met vreemde oortuigings wat nie met die Christelike geloof* te rym is nie. Dit is iets waaraan mense afsonderlik van hulle geloof, en dikwels teenstrydig daarmee, “glo” –… Lees Meer »